گزارش‌های زیادی از استفاده جمهوری اسلامی از دلالان مالزی طی سه سال گذشته برای فروش پنهانی نفت ایران به چین منتشر شده، اما تاکنون دولت آمریکا اعتراض علنی به این موضوع نداشت.
برایان نلسون، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا، هفته گذشته طی سفری به مالزی و سنگاپور تلاش کرد این کشورها را از کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌ها منع کند.
او گفت، آمریکا افزایش ظرفیت ایران برای صادرات نفت به چین را وابسته به ارائه‌دهندگان خدمات مستقر در مالزی می‌داند و این محموله‌ها از نزدیکی آب‌های سنگاپور و مناطق دیگر به چین انتقال می‌یابند.
وزیر خارجه مالزی در واکنش به اظهارات او گفته است، این کشور تنها به تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل عمل می‌کند، اما نخست‌وزیر این کشور با لحنی آشتی‌جویانه‌تر اعلام کرده که مالزی در تلاش است با همه کشورها روابط خوبی داشته باشد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
به هر تقدیر دولت مالزی می‌گوید موضوع تحریم احتمالی آمریکا علیه افراد یا شرکت‌های این کشور را نیز بازبینی خواهد کرد.
نقش مالزی در صادرات پنهانی نفت ایران
آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد که این کشور در سال گذشته میلادی روزانه بیش از ۱.۱ میلیون بشکه نفت خام از مالزی خریداری کرده که شش برابر سال ۲۰۱۸ (قبل از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران) است.
نکته جالب‌تر اینجاست که کل تولید روزانه نفت مالزی در سال گذشته حدود ۶۵۰ هزار بشکه بوده و مشخص نیست چگونه روزانه ۱.۱ میلیون بشکه صادرات نفت به چین دارد.
شرکت اطلاعات کالا، کپلر، به بخش فارسی دویچه‌وله می‌گوید: «ایران سال گذشته روزانه ۶۷۰ هزار بشکه نفت خام راهی آب‌های مالزی کرده که از آنجا به چین صادر شده است. این رقم معادل نیمی از کل صادرات نفت ایران به چین در سال ۲۰۲۳ است.»
این شرکت بین‌المللی که نفتکش‌ها را نیز رصد می‌کند، در ادامه گفت، امسال نیز صادرات روزانه نفت ایران به چین به حدود ۱.۵ میلیون بشکه رسیده که ۸۰۰ هزار بشکه آن از آب‌های مالزی راهی چین شده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
نحوه دور زدن تحریم‌ها به این صورت است که محموله‌های نفتی ایران بعد از رسیدن به آب‌های مالزی توسط دلالان این کشور یا واسطه‌های بین‌المللی به نفتکش‌های دیگر منتقل شده و با جعل اسناد، تحت نام نفت مالزی، راهی چین می‌شوند.
نکته اینجاست که بر اساس آمارهای گمرکی خود مالزی، کل صادرات روزانه نفت این کشور در سال گذشته حدود ۱۸۶ هزار بشکه بوده، در حالی که گمرک چین می‌گوید این کشور در همین بازه زمانی روزانه ۱.۱ میلیون بشکه نفت از مالزی وارد کرده است.
این موضوع نشان می‌دهد که نفت ایران بدون اینکه در خود مالزی به صورت رسمی ثبت شود، با جعل سند و تحت نام نفت مالزی راهی چین می‌شود.
دقیقا مشخص نیست که آیا دولت مالزی در این معاملات نقش دارد یا دلال‌های خصوصی و بین‌المللی در کار تغییر برند نفت ایران هستند، اما توقیف بی‌سر و صدای یک نفتکش با چند تبعه ایرانی در آب‌های مالزی، درست دو هفته قبل از سفر برایان نلسون به این کشور، احتمال عدم مشارکت دولت مالزی در قاچاق نفت ایران را تقویت می‌کند.
به هر تقدیر، تلاش برایان نلسون بر این بوده که به دولت مالزی هشدار دهد که بیشتر در رابطه با معاملات نفتی ایران در آب‌هایش حساس باشد.
توقیف بی‌سر و صدای نفتکش‌ها
نورالهزم زکریا، رئیس گارد ساحلی بندر ایالت جوهُر مالزی، ۲۴ آوریل امسال از توقیف یک نفتکش که به صورت "غیرقانونی" در آب‌های این کشور لنگر انداخته بود خبر داد و اعلام کرد که ۲۹ خدمه این نفتکش با پرچم کشور کومور، شامل اتباع ایرانی، هندی و پاکستانی، بازداشت شده‌اند.
او توضیح بیشتری در این زمینه نداد، اما دسامبر سال گذشته نیز گارد ساحلی مالزی دو نفتکش کهنه چینی (آرتمیس ۳) و هندی (اوشین هرمانا) را حین عملیات انتقال محموله نفت ایران به همدیگر توقیف کرده بود.
این توقیف درست بعد از هشدار سازمان "اتحاد علیه ایران هسته‌ای" درباره عملیات "کشتی‌به کشتی" محموله نفتی ایران در آب‌های مالزی اتفاق افتاد.
این نهاد مستقر در آمریکا با انتشار عکسی ماهواره‌ای از دو نفتکش یادشده گفته بود که این محموله در ماه اوت از بندر خارک ایران حمل شده و ماه اکتبر یک سوم محموله به یک نفتکش دیگر در آب‌های مالزی منتقل شده بود و اکنون بقیه محموله به نفتکش دیگری منتقل می‌شود.
دقیقا مشخص نیست سرنوشت نفتکش توقیف‌شده در ۲۴ آوریل امسال و خدمه‌های آن چه شده، اما اطلاعات شرکت‌های دریانوردی و ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد که هر دو نفتکش چینی و هندی توقیف‌شده در ماه دسامبر سال گذشته آزاد شده و هم‌اکنون نفتکش هندی در سواحل سنگاپور و نفتکش چینی در سواحل چین لنگر انداخته‌اند.
روابط تجاری مالزی
آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد که این کشور سال گذشته ۱۹۰ میلیارد دلار تجارت دوجانبه با مالزی داشته و تراز تجاری نیز به نفع مالزی بوده است. مالزی سال گذشته نزدیک به ۱۰۳ میلیارد دلار صادرات به چین و ۸۷ میلیارد دلار واردات از این کشور داشته است.
چین بزرگترین شریک تجاری مالزی است، اما نکته مهم اینجاست که آمریکا نیز سال گذشته سومین شریک بزرگ تجاری مالزی بوده است.
تجارت دوجانبه مالزی و آمریکا در سال گذشته ۶۵ میلیارد دلار بود که ۴۶ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات مالزی به آمریکا بوده و تراز تجاری به شدت به نفت مالزی بوده است.
ایران جایگاهی در تجارت خارجی مالزی ندارد. آمارهای اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد که این کشور سال گذشته حدود ۲۴۷ میلیون دلار صادرات به مالزی داشته و ۶۱۳ میلیون دلار نیز حجم واردات ایران از مالزی بوده است.
بدین ترتیب به نظر می‌رسد مالزی میان چین و آمریکا گرفتار شده و در صورت مقابله با نقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مورد غضب چین، بزرگترین شریک تجاری خود، قرار خواهد گرفت و در صورت چشم‌پوشی علنی بر تحریم‌های آمریکا، مورد تنبیه سومین شریک تجاری خود قرار خواهد گرفت.
به هر تقدیر، خود چین نیز در آمارهای گمرکی میزان واردات نفت از ایران را "صفر" عنوان می‌کند، در حالی که روزانه ۱.۵ میلیون بشکه نفت ایران وارد بنادر این کشور می‌شود.
بخش اعظمی از این محموله‌ها تحت نام نفت مالزی و مقداری نیز تحت نام دیگر کشورها، از جمله عمان و عراق، به چین صادر می‌شود.
بنابر گزارش رویترز، مشتریان نفت ایران نیز پالایشگاه‌های کوچک و مستقل چینی، موسوم به "تی‌پات" (قوری چای) هستند و نفت ایران را بشکه‌ای ۱۳ دلار زیر قیمت می‌خرند.